Orzeczenie przepadku samochodu za prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu (w stanie nietrzeźwości) lub pod wpływem środka odurzającego

Przepadek stanowi środek karny.

Zgodnie z art. 44 § 2 k.k. Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.

W orzecznictwie pojawiło się pytanie, czy wobec sprawcy przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu (w stanie nietrzeźwości) lub pod wpływem środka odurzającego można orzec środek karny przepadku samochodu, którym sprawca kierować, uznając go za przedmiot, który służył do popełnienia przestępstwa.

W orzecznictwie sądów powszechnych wskazano, że „Skoro czynność wykonawcza przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. polega na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, a zatem nie można popełnić tego przestępstwa, nie prowadząc pojazdu mechanicznego, to pojazd mechaniczny stanowi przedmiot służący do popełnienia przestępstwa. Orzeczenie do sprawcy tego przestępstwa na mocy art. 44 § 2 k.k. przepadku pojazdu mechanicznego jest w pełni dopuszczalne. Słuszność takiej decyzji warunkuje indywidualizacja reakcji karnej w konkretnej sprawie, gdyż ustawa nie wprowadza takiego obowiązku jak czyni to w odniesieniu do środka karnego z art. 42 § 2 k.k.” (Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 21 grudnia 2006 r., II Ka 415/06, KZS 2007, z. 6, poz. 77).

Problem okazał się na tyle duży, że zajął się nim Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów. Sąd Najwyższy w 2008 r. uchwalił, że „Pojazd mechaniczny stanowi przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., a więc nie należy do kategorii przedmiotów, które służą lub są przeznaczone, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., do popełnienia tego przestępstwa” (Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 30 października 2008 r., I KZP 20/08, OSNKW 2008, nr 11, poz. 88).

W 2009 r. Sąd Najwyższy ponownie zajął się zagadnieniem orzeczenia przepadku samochodu. Stwierdził, że „Pojazd mechaniczny stanowi przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. Wyłączona jest tożsamość przedmiotu czynności wykonawczej danego typu przestępstwa i przedmiotu służącego do jego popełnienia. W nauce prawa karnego oba te pojęcia mają inne znaczenie i występują w odmiennych funkcjach. Przedmiot czynności wykonawczej nie służy, w rozumieniu przepisu art. 44 § 2 k.k., popełnieniu przestępstwa, lecz współokreśla samą istotę typu przestępstwa. W konsekwencji, pojazd mechaniczny, którym porusza się w stanie nietrzeźwości sprawca przestępstwa, nie należy do kategorii przedmiotów, które służą lub są przeznaczone, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., do popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 k.k.” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2009 r., IV KK 110/09).

Mimo wyjaśnienia problemów interpretacyjnych, w 2010 r. SN po raz kolejny analizował kwestię przepadku samochodu, orzekając, że „Pojazd mechaniczny stanowi przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., a więc nie należy do kategorii przedmiotów, które służą lub są przeznaczone, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., do popełnienia tego przestępstwa” oraz „Nie można utożsamiać przedmiotu czynności wykonawczej danego typu przestępstwa i przedmiotu służącego do jego popełnienia.; przedmiot czynności wykonawczej nie służy, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., popełnieniu przestępstwa, lecz współokreśla samą istotę typu przestępstwa” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2010 r., V KK 126/10).

Podobnie Sąd Najwyższy rozstrzygnął w przypadku podrobienia albo przerobienia tabliczki znamieniowej samochodu. W judykacie stwierdził „Samochód nie jest – w wypadku podrobienia albo przerobienia tabliczki znamieniowej – „przedmiotem czynności wykonawczej” przestępstwa z art. 306 k.k. Za „przedmiot czynności wykonawczej” uznać trzeba bowiem w tym wypadku przerobiony „znak identyfikacyjny” samochodu, a nie sam samochód” oraz „Przedmiot służy do popełnienia przestępstwa, jeśli został specjalnie w tym celu wytworzony, jak i wówczas, gdy przedmiot ten co do zasady wykorzystywany jest w celach użytkowych, jednak in concreto posłużono się nim do popełnienia przestępstwa. Jest to taki przedmiot, którego zastosowanie warunkuje popełnienie przestępstwa” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2012 r., V KK 100/12, OSNKW 2012, nr 11, poz. 118).

W przypadku chęci uzyskania dodatkowej, bardziej szczegółowej analizy konkretnego przypadku, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.