Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie prawa łaski

Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 czerwca 2019 r., K 8/17 orzeczono, że:
1) art. 523 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim przepis ten dopuszcza możliwość wniesienia kasacji na niekorzyść oskarżonego w razie umorzenia postępowania z powodu zastosowania aktu łaski przez Prezydenta RP
2) art. 521 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim przepis ten dopuszcza możliwość wniesienia kasacji na niekorzyść oskarżonego od każdego prawomocnego orzeczenia sądu w sytuacji, gdy w kasacji zakwestionowano prawidłowość zastosowania aktu łaski przez Prezydenta RP
3) art. 529 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego rozumianego w ten sposób, że dopuszczalne jest wniesienie i rozpoznanie kasacji na niekorzyść oskarżonego w sytuacji, gdy w kasacji zakwestionowano prawidłowość zastosowania aktu łaski przez Prezydenta RP
są niezgodne z art. 139 zdanie pierwsze w związku z art. 10 Konstytucji RP.

Sprawa dotyczy głośnego ułaskawienia byłego szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego Mariusza Kamińskiego i byłych funkcjonariuszy biura skazanych za działania w tzw. „aferze gruntowej”, w tym m.in. wiceszefa Macieja Wąsika przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę. Postanowieniem z dnia 16 listopada 2015 roku zastosowano wobec nich prawo łaski.

Powyższa sprawa budzi poważne wątpliwości, albowiem pierwszy raz w historii Prezydent zastosował prawo łaski wobec osób, które nie zostały prawomocnie skazane tzn. wobec oskarżonych.

W marcu 2015 roku Sąd Rejonowy w Warszawie skazał byłych szefów Centralnego Biura Antykorupcyjnego – w tym koordynatora służb specjalnych Mariusza Kamińskiego – za przekroczenie uprawnień i nielegalne działania operacyjne CBA podczas organizowania w 2007 roku operacji specjalnej mającej dowodzić, że za łapówki załatwiano w Ministerstwie Rolnictwa odrolnienie ziemi.

W 2015 r. sąd pierwszej instancji skazał Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika na karę trzech lat pozbawienia wolności. Od decyzji sądu oskarżeni odwołali się do sądu apelacyjnego. Po wyborach parlamentarnych w 2015 r. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda ułaskawił oskarżonych (nie skazanych).

Orzekający w tej kwestii Sąd Najwyższy podjął w składzie siedmiu sędziów uchwałę:
„I. Prawo łaski, jako uprawnienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej określone w art. 139 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, może być realizowane wyłącznie wobec osób, których winę stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu (osób skazanych). Tylko przy takim ujęciu zakresu tego prawa nie dochodzi do naruszenia zasad wyrażonych w treści art. 10 w zw. z art. 7, art. 42 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
II. Zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych” (Uchwała Sądu Najwyższego składu siedmiu sędziów z dnia 31 maja 2017 r., I KZP 4/17).

W przypadku chęci uzyskania dodatkowej, bardziej szczegółowej analizy konkretnego przypadku, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.