Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie zadośćuczynienia dla osób najbliższych poszkodowanego

W dniu 27 marca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów wydał przełomową i długo wyczekiwaną uchwałę, która znajdzie zastosowanie w sprawach wypadków komunikacyjnych, w których poszkodowany doznał poważnego uszczerbku (np. porażenie czterokończynowe, stan wegetatywny itp.).

Dotychczas w orzecznictwie zgodnie przyjmowano, że członek rodziny może dochodzić zadośćuczynienia za śmierć osoby poszkodowanej, z uwagi na naruszenie dobra prawnego w postaci szczególnej więzi rodzinnej. Sporne natomiast było, czy członek rodziny może dochodzić zadośćuczynienia za wypadek osoby poszkodowanej, która przeżyła wypadek, żyje, ale doznała poważnego uszczerbku na zdrowiu. Zagadnienie to budziło wiele wątpliwości, albowiem w przeciwieństwie do wypadku śmiertelnego (art. 446 § 4 k.c.), brak jest podstawy prawnej dla zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę polegającej na cierpieniach psychicznych, którą ponosi członek rodziny w przypadku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia osoby najbliższej.

Sąd Najwyższy uznał, że „Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu”.

Uchwała była odpowiedzią na pytania prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie, a także wnioski Rzecznika Finansowego oraz Komisji Nadzoru Finansowego (sygnatury: III CZP 69/17, III CZP 60/17, III CZP 36/17).

Powyższe podmioty pytały:

Sąd Apelacyjny w Warszawie: „Czy roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. przysługuje osobom bliskim poszkodowanego także wtedy, gdy na skutek czynu niedozwolonego poszkodowany doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu?”.

Rzecznik Finansowy: „Czy w razie poważnego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia osobom najbliższym poszkodowanego może przysługiwać na podstawie art. 448 k.c. roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne z tytułu naruszenia ich własnego dobra osobistego? a na wypadek udzielenia pozytywnej odpowiedzi na to pytanie: Czy w świetle art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2060 z późn. zm.) świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę z tytułu naruszenia dóbr osobistych osób najbliższych poszkodowanego, który doznał poważnego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia?”.

Komisja Nadzoru Finansowego: „Czy w razie poważnego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia osobom najbliższym poszkodowanego może przysługiwać na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne z tytułu naruszenia ich własnego dobra osobistego? Względnie, w przypadku przyjęcia przez Sąd Najwyższy, że odpowiedź na powyższe zagadnienie sprowadza się do kwestii stosowania prawa, nie zaś jego wykładni (w szczególności ze względu na potrzebę ustalenia ad causam charakteru uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i skutków takiego stanu dla relacji pomiędzy poszkodowanym a jego najbliższymi), zwracam się o rozstrzygnięcie następującej kwestii: Czy zerwanie więzi łączącej osobę poszkodowaną, która doznała poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, z jej osobami najbliższymi, polegające na braku możliwości realizowania kontaktów pomiędzy poszkodowanym a osobami najbliższymi z powodu pozostawania przez poszkodowanego w stanie wyłączającym lub w bardzo znaczącym stopniu ograniczającym samodzielną egzystencję (tzw. stan wegetatywny), może stanowić po stronie osób najbliższych poszkodowanego naruszenie ich dóbr osobistych, w tym mogące podlegać kompensacie w postaci zadośćuczynienia na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego?”.

Na uzasadnienie powyższej uchwały poczekamy, ale już teraz można postawić wniosek, że uchwała będzie stanowiła podstawę roszczeń członków rodzin, których najbliższy doznał szkody w postaci poważnego uszczerbku na zdrowiu w przeciągu ostatnich 20 lat.

W przypadku chęci uzyskania dodatkowej, bardziej szczegółowej analizy konkretnego przypadku, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.