Wydalenie (usunięcie) z sali rozpraw

Wydalenie, czy też usunięcie z sali rozpraw, jest środkiem, który ma zapewnić spokój na sali rozpraw i przeprowadzenie czynności w sposób niezakłócony.

Procedura wydalenia z sali rozpraw jest uregulowana dla sądów powszechnych (sprawy cywilne, karne, rodzinne, spadkowe itp. tj. sądy rejonowe, okręgowe, apelacyjne), sądów administracyjnych (wojewódzkie i Naczelny Sąd Administracyjny), Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego.

Przepisem, który reguluje wyproszenie z sali rozpraw dla sadów powszechnych jest art. 48 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Zgodnie z nim, Przewodniczący składu sądu może upomnieć osobę, która narusza powagę, spokój lub porządek czynności sądowych, a po bezskutecznym upomnieniu może ją wydalić z sali rozpraw (§ 1). Sąd może wydalić osobę biorącą udział w sprawie tylko wtedy, gdy mimo uprzedzenia o skutkach prawnych jej nieobecności przy czynnościach sądowych nadal zachowuje się w sposób określony w § 1 (§ 2). Sąd może wydalić z sali rozpraw publiczność z powodu jej niewłaściwego zachowania (§ 3).

Przepisem, który reguluje wyproszenie z sali rozpraw dla sadów administracyjnych jest art. 29 § 1 i art. 49 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych w zw. z art. 48 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Przepisy te przewidują bowiem, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz sędziów, asesorów sądowych, starszych referendarzy sądowych, referendarzy sądowych, starszych asystentów sędziów, asystentów sędziów, jak również do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sąd, stosuje się odpowiednio przepisy o ustroju sądów powszechnych.

Przepisem, który reguluje wyproszenie z sali rozpraw dla Sądu Najwyższego jest art. 10 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym w zw. z art. 48 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Przepis ten przewiduje bowiem, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy o ustroju sądów powszechnych.

Przepisem, który reguluje wyproszenie z sali rozpraw dla Trybunału Konstytucyjnego jest art. 98 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w zw. z art. 48 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Przepis ten przewiduje bowiem, że Przewodniczący składu orzekającego kieruje rozprawą oraz wydaje zarządzenia niezbędne do utrzymania powagi, spokoju i porządku na rozprawie, a w razie potrzeby stosuje środki przewidziane w ustawie z dnia 27 lipca 2001r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.

W kodeksie postępowania karnego znajdują się dodatkowe zapisy umożliwiające usuwanie z sali rozpraw.

Art. 357 § 4 k.p.k. stanowi, że Sąd zarządza opuszczenie sali rozprawy przez przedstawicieli środków masowego przekazu, którzy zakłócają przebieg rozprawy.

Art. 357 § 5 k.p.k. przewiduje, że w wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność przedstawicieli środków masowego przekazu mogłaby oddziaływać krępująco na zeznania świadka, przewodniczący może zarządzić opuszczenie sali rozprawy przez przedstawicieli środków masowego przekazu na czas przesłuchania danej osoby.

Art. 375 § 1 k.p.k., który stwierdza, że jeżeli oskarżony pomimo upomnienia go przez przewodniczącego zachowuje się nadal w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu, przewodniczący może wydalić go na pewien czas z sali rozprawy § 2 Zezwalając oskarżonemu na powrót, przewodniczący niezwłocznie informuje go o przebiegu rozprawy w czasie jego nieobecności oraz umożliwia mu złożenie wyjaśnień co do przeprowadzonych w czasie jego nieobecności dowodów.

Art. 384 § 1 k.p.k. określa, że po sprawdzeniu obecności przewodniczący zarządza opuszczenie sali rozpraw przez świadków. Biegli pozostają na sali, jeżeli przewodniczący nie zarządzi inaczej.

Podobne zapisy można odnaleźć w aktach prawa międzynarodowego, regulujących procedowanie przed międzynarodowymi sądami i trybunałami. Tytułem przykładu można wskazać Międzynarodowy Trybunał Karny.

Art. 63 ust. 2 statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r.) stanowi, że jeżeli oskarżony obecny przed Trybunałem kontynuuje zakłócanie porządku rozprawy, Izba Orzekająca może go usunąć z sali, zapewniając mu możliwość obserwowania rozprawy i porozumiewania się z obrońcą spoza sali rozpraw przy użyciu technicznych środków komunikowania się, jeżeli wymaga tego sytuacja. Takie środki podejmuje się tylko w wyjątkowych okolicznościach, jeżeli inne rozsądne rozwiązania okazały się niewystarczające i jedynie na taki okres, na jaki jest to ściśle niezbędne.

Art. 71 ust. 1 statutu MTK stwierdza, że w stosunku do osób, które dopuszczają się przed Trybunałem niewłaściwego zachowania, włącznie z zakłócaniem postępowania lub celowym uchylaniem się od wykonywania zarządzeń Trybunału, Trybunał może zastosować środki administracyjne inne niż pozbawienie wolności, takie jak czasowe lub trwałe usunięcie z sali rozpraw, kara pieniężna lub inne podobne środki przewidziane w Regułach Procesowych i Dowodowych.

Ponadto zachowanie nielicujące z powagą Sądu może być podstawą zastosowania innych środków.

Art. 49 § 1 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych stanowi, że w razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie, sąd może ukarać winnego karą porządkową grzywny w wysokości do 3000 złotych lub karą pozbawienia wolności do czternastu dni; osobie pozbawionej wolności, w tym także tymczasowo aresztowanej, można wymierzyć karę przewidzianą w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności albo w przepisach o wykonywaniu tymczasowego aresztowania. Natomiast gdy czynu określonego dopuszczono się w piśmie złożonym w sądzie lub za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, o ile istnieje pewność co do osoby sprawcy.

W przypadku chęci uzyskania dodatkowej, bardziej szczegółowej analizy konkretnego przypadku, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.